Onontdekte pareltjes

Het Kastanjeplein en het Valeriusplein

Beroemde pleinen zoals het Museumplein en de Nieuwmarkt kent iedereen, maar Amsterdam heeft ook prachtige pleinen die minder bekend zijn. Twee daarvan zijn het monumentale Kastanjeplein en het groene Valeriusplein. Dit laatste plein heeft een verrassing in petto. 

Kastanjebomen

In Amsterdam-Oost ligt een verscholen pareltje. Als je door de prachtige, historische straten langs het Oosterpark loopt, dient het Kastanjeplein zich zomaar aan. Hier staan 14 monumentale kastanjebomen, die onmiddellijk opvallen. Alhoewel het plein door sommige Amsterdammers als mooiste plein van de stad wordt gezien, is het relatief onbekend. Het Kastanjeplein wordt, op sommige nieuwbouw na, omringd door historische panden.

Inrichting van het plein

Niet alleen de naam van het plein is op de bomen gebaseerd, maar ook de inrichting. Met het oog op het historische karakter, is het plein in 2003 verrijkt met een kunstwerk. Op een open en lichte plek op het plein ligt een grote, bronzen kastanjenoot met vier losse schillen er omheen. Deze worden als bankjes gebruikt of als klimtoestellen door kinderen. De naam ‘Kastanjeplein’ kreeg door dit project nog meer recht dan zij al had. 

Onontdekte pareltjes - Peter Grondhuis from Peter Grondhuis on Vimeo.

De Amsterdamse school

Een plein dat voor Amsterdammers waarschijnlijk bekender is dan het Kastanjeplein, is het Valeriusplein in Amsterdam-Zuid. Dit plein is genoemd naar de beroemde Nederlandse dichter en componist Adriaen Valerius (1570-1625). Het plein kenmerkt zich door de invloed van de Amsterdamse School. Deze invloed is niet alleen duidelijk te zien in een aantal panden rondom het plein maar ook in het tegenover liggende Amsterdams Lyceum uit 1917. Dit lyceum is ontworpen door architect en ondernemer H.A.J. Baanders, een bekende naam van de Amsterdamse school.

Verborgen in het landschap

Behalve de abstracte sculptuur van Henk Zweerus, die in 1960 midden op het plein is geplaatst, lijkt het ruime grasveld, op wat bankjes en een klimrek na, leeg. Niets is minder waar: als je naar de achterkant van het plein loopt, doemen ineens twee witte gebouwtjes op. Dit zijn voormalige privaathuisjes, oftewel: openbare toiletten, die half onder de grond verborgen liggen.

De prachtige, witte huisjes met gekrulde vormen zijn twee hoogstandjes van de Amsterdamse school. Ze zijn ontworpen door de beroemde architect Jan de Meijer in 1922. Om vandalisme te voorkomen waren de ingangen in de jaren ’80 van de twintigste eeuw volgestort met aarde, wat de huisjes in de loop van de jaren geen goed heeft gedaan. Toch wist een ondernemer de privaathuisjes een paar jaar geleden, samen met Stadsherstel, te renoveren. Een groter contrast met de oorspronkelijke bestemming van de gebouwen is bijna niet denkbaar: in het ene huisje is een consultancy kantoor gevestigd en in het andere een modellenbureau.

Onontdekte pareltjes

De grote publiekstrekkers zoals de Nieuwmarkt, het Museumplein en het Leidseplein hoeven voor de publiciteit niet in de aandacht te worden gezet. Deze pleinen zijn zo bekend dat iedereen ze weet te vinden. In tegenstelling tot pleinen zoals het Kastanjeplein of het Valeriusplein, bovendien heeft Amsterdam behalve deze twee voorbeelden nog vele andere te bieden. Wat deze pleinen juist zo bijzonder maakt, is dat ze ‘onontdekt’ zijn. Tijdens een wandeling in Amsterdam, kun je zomaar op zo’n pareltje stuiten. Ernaar op zoek gaan, is natuurlijk ook een aanrader: ze zijn, allemaal op hun eigen manier, zéér de moeite waard.